โสมไทย

ในช่วงนี้ไปเดินที่ตลาดเกษตร ม.อ.ตอนเย็น ของวันจันทร์ พุธ และศุกร์  มักจะได้
ยอดผักชนิดนี้ ติดมือกลับบ้านมาด้วยเสมอ โดยปกติก็ไม่ค่อยสนใจสักเท่าไร
แต่ช่วงนี้มีขายหลายร้าน ก็เลยต้องหาความรู้ไว้ประดับสมองสักหน่อยว่า
เจ้าต้นที่เราซื้อมาทีละ 2-3 มัดทุกครั้งที่พบนี่ มันคือต้นอะไรกันแน่ แล้วมี
ประโยชน์อย่างไร เคยเห็นนะ แต่ไม่รู้ว่ามันกินได้ ได้แต่บอกตัวเองว่า
มันก็แค่วัชชพืชชนิดนึงที่ทำให้ที่ดินรกก็เท่านั้นเอง

ข้อมูลทั่วไป

ชื่อสามัญ : โสมไทย
ชื่อวิทยาศาสตร์: Talinum paniculatum Gaertn
อยู่ในวงศ์ : Portulacaceae
บางท้องถิ่นเรียก ผักโสม ว่านผักปัง  ต้นโสมคน

ลักษณะของต้น เป็นพืชล้มลุก ต้นมีขนาดเล็ก มีอายุหลายปี สูงได้ถึง 1 เมตร 
มีเหง้าใต้ดินเมื่อรากโตเต็มที่จะมีรูปร่างเหมือนโสมจีน ต้นเป็นเหลี่ยม ลำต้นฉ่ำน้ำ 

ลักษณะใบ ใบเดี่ยวเรียงเวียนสลับ ใบรูปไข่กลับปลายโตแหลม ยาว 6-13 
เซนติเมตร โคนสอบแหลม ปลายใบมนหรือแหลมสั้น แผ่อยู่เหนือดิน 
ใบมีสีเขียวเรียบเป็นมัน 

ที่แท้มันคือโสมไทย ยอดโสมไทยนี่เอง   แอบมีดอกติดมาด้วย

ดอกมีขนาดเล็ก เป็นช่อที่ส่วนยอดหรือปลายกิ่ง สีชมพู มี 5 กลีบ กลีบเลี้ยงมี 2 กลีบ 
ร่วงง่าย เกสรตัวผู้มี 10 อัน ก้านช่อตั้งสูง ผลสีแดง กลมรี มีขนาดประมาณ 3 มิลลิเมตร 
เมื่อแก่เปลี่ยนเป็นสีเทา

เมล็ด เมล็ดเป็นสีดำมีจำนวนมากอยู่ภายในผลที่แก่  เขาบอกว่าเจ้าต้นโสมไทยนี่ ขยายพันธุ์ง่าย
ถ้าต้องการให้ได้รากแบบโสมเกาหลีหรือจีนนั้น  ต้องปลูกด้วยเมล็ดเท่านั้น ถ้าปักชำจะไม่มีรากแก้ว(ที่จะเป็นรากโสม) มีแต่รากแขนงเท่านั้น ฉะนั้นใครอยากได้รากโสมก็เอาที่ปักชำนั่นแหละมาปลูก แล้วก็รอให้ออกดอก ดอกแห้งมีเมล็ดก็เอาไปเพาะ แล้วก็รอหลายๆปี เราก็จะมีรากโสมกินบำรุงสุขภาพได้แบบสดๆ โดยไม่ต้องเสียเงินมากมาย

สรรพคุณทางยา

หัวหรือเหง้า รสหวานร้อน บำรุงร่างกาย บำรุงกำลัง บำรุงธาตุ แก้อ่อนเพลีย หรือทาภายนอกแก้อักเสบ ลดอาการบวม
ใบ กินเป็นผักใบเขียว บำรุงร่างกาย แก้บวมอักเสบ มีหนอง ขับน้ำนม 
ราก บำรุงปอด แก้อาการอ่อนเพลีย หรือหลังฟื้นไข้ ปัสสาวะขัด เหงื่อออกมาก ศีรษะมีไข้ ไอเป็นเลือด แก้ไอ บำรุงปอด ประจำเดือนผิดปกติ ท้องเสีย

ลักษณะของการทำเป็นอาหาร

-อาหารคาว   โดยการนำ ยอดใบอ่อน มาลวก/ต้มหรือนึ่งจิ้มน้ำพริก  แกงเรียง แกงแค
                   แกงป่า แกงจืด ผัดกับน้ำมันหอย แบบผักบุ้งไฟแดง กินกับข้าวต้มก็อร่อย
-อาหารหวาน  ก็โดยการนำมาผสมในแป้งทำขนมบัวลอย ขนมทองพับ ข้าวเกรียบปากหม้อ 

บางท่านก็ยังใช้เป็นอาหารเสริมให้ไก่พื้นเมืองที่ขังกรง   ซึ่งนอกจากอาหารสำเร็จรูปแล้ว
ก็มีหญ้า,ตำลึง และก็โสมไทยนี่แหละให้สลับกันไป   เด็ดมาเป็นก้านยาวๆ ทั้งใบและดอก  
ไก่กินหมดครับ   พอเวลาผ่านไปซักวันสองวันก็กวาดก้านที่เหลือ รวมทั้งวัสดุปูพื้นกรง
ที่ติดมาด้วย   เอาไปหมักปุ๋ย  หรือไม่หมักก็โปะใส่ชายพุ่มไม้ได้เลย


ยังไงถ้าพบต้นที่ขายก็ลองซื้อมาปลูกหรือยอดก็ซื้อมาทำเป็นอาหารตามชอบก็แล้วกันนะ


ภาพจากอินเทอร์เน็ต และข้อมูลเรียบเรียงมาจาก http://www.phargarden.com/ , http://www.kasetporpeang.com/ ,http://www.magnoliathailand.com/